Mobilisatie 1939

Luchtbescherming Geldrop

We herdenken en vieren in augustus en september 2019 met Bevrijdingsfeer dat Geldrop en Mierlo in september 1944 van de Duitse bezetting zijn bevrijd. In een tentoonstelling over de oorlogsjaren worden in Centrum Hofdael de drie episodes in deze oorlog belicht: het begin, het verzet en het einde. Met een aantal artikelen op deze site wordt dit verder toegelicht.

De mobilisatie in 1939

De twintigste eeuw begint in Europa onrustig. Na vier jaar Eerste Wereldoorlog zijn in 1918 de gevolgen van die uitputtende wereldoorlog overal merkbaar. Duitsland verliest de oorlog en veel Duitsers verlangen terug naar de tijd van daarvoor. Ze zijn ontevreden en dat wordt alleen maar erger door de wereldwijde economische crisis in de jaren dertig. Die crisis treft Duitsland hard, de politiek in het land is stuurloos en miljoenen mensen raken hun baan kwijt.

Opkomst van Adolf Hitler

De NSDAP, een kleine, nationaalsocialistische partij profiteert van die onrust. Adolf Hitler is een begenadigd spreker en weet daardoor veel mensen te interesseren voor zijn partij. Hij uit felle kritiek op de Duitse regering. Ook belooft hij het Duitse volk nationale eenheid en meer welvaart. Dat werkt. In januari 1933 komt Hitler aan de macht. Binnen twee maanden verovert de NSDAP de alleenheerschappij in Duitsland. De nationaalsocialisten willen de Duitse grenzen veranderen. Ze willen ervoor zorgen dat Duitsers die in andere landen wonen weer in Duitsland kunnen leven.

Oefenen met de bajonet

In 1938 wordt Oostenrijk in Hitlers Derde Rijk opgenomen, daarna is Tsjechoslowakije aan de beurt. Groot-Brittannië en Frankrijk verklaren Duitsland de oorlog als het op 1 september 1939 Polen onder de voet loopt. Het is het begin van de Tweede Wereldoorlog.

Neutraal blijven of meedoen?

Nederland voelt al een tijdje de oorlogsdreiging. Het is duidelijk dat Hitler zijn land op een aanvalsoorlog in het westen voorbereidt. Ons land is altijd neutraal gebleven. Ten tijde van de Eerste Wereldoorlog is dat een succesvolle strategie. Die oorlog gaat aan Nederland voorbij. Maar nu, amper twintig jaar later, moet het anders. Nederland moet zich kunnen verdedigen tegen de agressieve aanvalspolitiek van nazi-Duitsland.

Nederland mobiliseert op 28 augustus 1939 en binnen enkele dagen zitten 280.000 soldaten op hun post. Om het treinverkeer niet al te veel te belasten worden extra treinen ingezet voor de soldaten. Station Geldrop, dat sinds mei 1939 gesloten is, wordt er zelfs speciaal weer voor in gebruik genomen!

Nederland slecht voorbereid op oorlog

De mobilisatietijd brengt heel wat onrust teweeg. Het Nederlandse leger is slecht geoefend, het materieel is verouderd en de soldaten zijn mentaal niet voorbereid op oorlog. De soldaten moeten in korte tijd getraind worden. Ook worden in heel Nederland verdedigingswerken versterkt en aangelegd. En op veel plekken worden gebieden onder water gezet en worden mens en dier geëvacueerd. Soldaten versperren wegen en bruggen om de benodigde ruimte te hebben.

Wachten en waakzaam blijven

De verdedigingslijnen

Een Duitse aanval op het zuiden van Nederland zal eerst stuiten op de Maaslinie, daarachter bevindt zich de Peel-Raamstelling. Ook in de omgeving van Geldrop staat het leger paraat en het is goed te merken dat er andere tijden op komst zijn. Bijvoorbeeld aan het Eindhovens Kanaal, dat deel uitmaakt van de Peel-Raamstelling. Langs het kanaal worden loopgraven aangelegd. Ook wordt er een pontonbrug aangelegd. Dat zorgt voor veel bekijks. De leden van de vrijwillige brandweer van Geldrop moeten voortaan verplicht aanwezig zijn bij alle oefeningen. In de Sint-Brigidakerk huist de Luchtbeschermingsdienst en op een aantal plekken in het dorp zijn soldaten ingekwartierd.

De druk is voelbaar

Een zuster uit het St. Annaklooster schrijft in haar dagboek: “De speelplaats wordt door een schutting in tweeën gedeeld. Aan de ene kant huist het Nederlandse leger en aan de andere kant de Geldropse kleuters. Al gauw vragen de heren een kop koffie ’s morgens en thee in de middag. Het is fijne mokka met room. Holland had het nog goed. Drie heren van de generale staf logeren bij ons. (…) Bij de troepenverplaatsing voor de winter krijgen we andere heren. Ze hebben geen keukenwagens bij de troep en nu komen ze in onze keuken staan prutsen. In het ziekenhuis komen nu zieke soldaten ter verzorging.”

Wachten op wat gaat komen

De soldaten hebben niet veel te doen, de verveling slaat dan ook al snel toe. Om de eentonigheid te verbreken organiseren de mannen spelavonden, concerten en sportwedstrijden. ’s Zomers zwemmen de mannen in het Eindhovens Kanaal, ’s winters worden er in het Grote Bos sneeuwballen gegooid. Het is wachten op wat er komen gaat voor de soldaten.

Klik op de buttons voor meer informatie.
Peel-Raamstelling Nederland in oorlog